Ritüeller

Hollandalı yazar Cees Nooteboom Avrupa'nın önemli edebiyatçılarından sayılıyor ancak Türkiye'de tanınmıyor. Geçtiğimiz yıllarda Can Yayınları iki önemli kitabını yayınlamış. Ama bu yazarın önemini merak etmeme rağmen o zamanlar anlaşılan atlamışım. Bir başka kitap aramak amacıyla Can Yayınları?na gitmeseydim Nooteboom?u tamamen unutmuştum. Hoş bir tesadüf oldu İşte Şu Hikaye ve Ritüeller?i hemen satın aldım.
Kar nedeniyle evde kalmak durumunda kalınca da iki kitabı arka arkaya okudum.
Ritüeller?de zamanını borsada ve sanat yapıtları satın alarak değerlendiren bir mirasyedinin hikayesi anlatılıyor. Yetmişli yılların Amsterdam'ın, modern dünyamn nimetlerinden faydalanarak yaşayan Inni bir gün tek gözlü kayak şampiyonu Arnod Taads?la karşılaşır. Taads Inni'nin tam tersidir; saatlerle belirlenmiş bir hayat yaşamaktadır, hayatının her anını titizlikle parçalara ayırmıştır. Bu hayat tarzı Inni?yi etkiler. Bu hoşlanmadığı adamla sık sık buluşmaya başlar. Taads?ın trajik ölümüne kadar da bu ilişki devam eder. Daha sonra tesadüfen. Taads'm oğlu ile karşılaşır. Bu Uzakdoğulu adam da başka bir felsefenin düzenini seçmiş, Japon geleneklerine göre planladığı yaşamında 'öz-ben'ini tam anlamıyla anlamsız kılmıştır. Inni bu adamın yaşam tarzından da etkilenir, bir anlamda onun yörüngesine girer.
Bu ilişkiler Nooteboom?un felsefi karşılaştırmalar yapmasını kolaylaştırır. Doğu ve batı felsefelerini, onların önerdiği yaşam biçimlerini karşılaştırır. Ama bir çıkış yolu göstermez, belki de gösteremez.
Ritüeller, başlanğıçtaki bütünlüğünü felsefe yapayım derken feda ediyor. Bir süre sonra roman yapısından kopuyor ve düşünce-felsefe iletmeye kaptırıyor kendini. Bu durum da okur olarak bizi romana uzaklaştırıyor.
(Ritüeller, Cees Nooteboom, Can yay.)