Leman Gölü Yalnızı

Gezi Edebiyatı, ülkemizde pek yazarı olmayan bir tür. Zamanında kayda değer birçok eser verilmişse de sanıyorum 70'li yıllardan sonra bir kopma yaşanmış ve edebi anlamda gezi eserleri yazılmaz, yayınlanmaz olmuş. Belki de bunun nedeni Türk okurun kolayı tercih edip televizyon belgeselleri ile yetinmesidir. Son yıllarda, gezgin olarak Dünya'nın çeşitli yörelerine yolculuk yapanlar ve bu yolculukların notlarını kitaplaştıranlar çoğaldı ama edebi anlamda eser verenler çok az. Aklıma gelenler, Nedim Gürsel, Enis Batur, Şavkar Altınel, Buket Uzuner… Uğur Kökten de edebi anlamda gezi yazıları yazanlardan. Yeni kitabı Leman Gölü Yalnızı (Temmuz 2008, Yapı Kredi yay.) İsviçre gezisinin (ya da gezilerinin) ürünü. Denemeler değil, "Deneme" alt başlığını taşıyor. Çünkü bütünlüklü bir kitap... Kökten, İsviçre gezilerinin tanıklıkları, gözlemleri, anıları ile araştırmalarını karıp bir deneme kitabı oluşturmuş.

İsviçre doğal güzelliklerinin yanı sıra, tarihi, resmi ve edebiyatı ile de yazarı çekmiş. Bu çekimin içinde belki kitabın adının anıştırdığı başka bir giz var. Giriş sayfasında da sorulduğu gibi "Leman Gölü Yalnızı kim acaba? 'Cenevre Vatandaşı' J-J. Rousseau mu? Coppet Şatosu'nun 'mahkûm'u, 'konuğu' ve 'sahibi' Bn. De Stael (Germaine Necker) mi? Yahut sürgün sanatçı Coubert mi? Ya da, kendisini Pully'de bir 'Martı'nın yüreğine gönüllü olarak hapsetmiş yazar Ramuz mü? Yok, hiçbiri değilse 'Barış' adlı çocuk mu?" İsviçre çok önemli yazarların, sanatçıların, düşünürlerin ülkesi olması yanı sıra, dünyaca ünlü yazarların, sanatçıların, düşünürlerin de sığındıkları, yaşadıkları, konuk oldukları bir ülke. Özellikle gönüllü ya da zorunlu sürgünlerin ilk akla gelen sığınağı. İsviçre, Dünya savaşlarında konuksever bir ev sahibi olmuş sürgünler için.

Uğur Kökten, "Leman Gölü Yalnızı kim acaba?" sorusunun izini hem gezilerinde onların yaşadıkları yerleri, evlerini, dolaştıkları sokakları, oturdukları cafeleri, parkları ziyaret ederek, hem de edebiyat tarihinde, o kişilerin verdikleri eserlerde sürmüş. Uğur Kökten'in tatlı dilli bir anlatımı var. Bir deneme ustası olarak, edebi niteliği, anlatımı gözönünde bulunduruyor, ama sahip olduğu bilgiyi de anlatmayı, paylaşmayı ihmal etmiyor. Üstelik bunu yaparken yazıya bilgileri boca etmeyerek gerektiği kadar anlatmasını da biliyor. Leman Gölü Yalnızı'nı hem edebi tad alarak, hem de bilgi sağlayarak okuyorsunuz. Gezi izlenimleri, gözlemleri de cabası…