Tuna Boyunca

Claudio Magris, günümüzün önemli yazarlarından. Alman dili ve edebiyatı eğitimi görmüş. Önemli Alman yazarlarının eserlerini İtalyanca'ya çevirmiş. Avrupa edebiyatı üzerine yazdığı eleştirileri ve incelemeleri ile tanınmış. Corriere Della Serra başta olmak üzere gazete ve dergilerde eleştirileri, denemeleri yayınlanıyor. Avrupa edebiyatına yaptığı katkılardan dolayı ödüller almış, Nobel Edebiyat Ödülü adayı olmuş. Tuna Boyunca (Ağustos 2008, çev. Leyla Tonguç Basmacı, Turkuvaz Kitap) yayınlandığında ilgi toplamış, ödüller almış bir kitap. Magris bu kitapta Tuna Nehri'nin kaynağından başlayıp Karadeniz'e döküldüğü yere kadar uzayan bir gezi yapıyor. Tuna boyunca, 2888 km süren bu gezi aynı zamanda bir baştan bir başa geçilen bir kıta, Avrupa da demek.

Kitap, Tuna'nın kaynağının neresi olduğu tartışması ile başlıyor. Parkında "Tuna buradan doğar" yazan Fürstenberg'e karşı Furtwangen'in mücadelesinin anlatımındaki derinlik de bize ilk sayfadan nasıl bir kitapla ve tabii yazarla karşılaştığımızı bildiriyor. Magris, gerçekten de Tuna'nın öyküsünün ve akıp geçtiği ülkelerin, kentlerin izini sürerken Avrupa edebiyatının ve kültür tarihinin de derin bir kazısını yapmış. Ama Tuna Boyunca, tüm bilimsel derinliğine ve yetkinliğine rağmen kuru bir araştırma kitabı değil, renkli, hoş ve akıcı anlatımlı bir gezi kitabı. Uğur Kökten gibi Magris de gezdiği gördüğü ile bilgi birikimini ustaca karıp onlara bir de anılarını ekleyip edebi yanı güçlü bir gezi kitabı ortaya çıkartmış.

Orijinalinde de böyle midir bilmiyorum, ama kitabın bir içindekiler bölümüne, bir de dizine ihtiyacı var. Daha doğrusu bunların eksikliğini hissediyorsunuz. "Oluk Meselesi", "Mühendis Neweklowsky'nin Evrensel Tuna'sı" gibi ana bölüm başlıkları var ama "Bir Tabela", "Donaueschingen, Furtwangen'e karşı" gibi alt başlıklarla gelişiyor metin. Tuna'nın geçtiği Viyana gibi şehirlerin nerede anıldığını bilmek ve kendi içlerinde bütünlük arz eden o bölümleri okuyabilmek için dizin zaruri. Belki de Magris'in tercihi kitabın bütünüyle okunmasıdır ama özellikle bu kitabı kaynak olarak kullanmak isteyecek araştırmacılar için içindekiler ve dizin olmaması zorlaştırıcı etken. Kitabın tek eksiği de bu, hem Avrupa'yı tanıtan gezi edebiyatının seçkin bir örneğini okumak hem de denemenin tadını almak için iyi bir örnek Tuna Boyunca.

Yorumlar