Örnekleriyle Büyük Deyimler Sözlüğü

M. Ertuğrul Saraçbaşı 29 Ekim 1922’de Ankara’da doğmuş. 1944 yılında Mülkiye’yi bitirmiş. Diyadin, Doğubayazıt, Şirvan, Bafra ve Bor’da kaymakamlık yapmış. 1972 yılında Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Şube Müdürlüğü görevinden emekli olmuş. Gerçek bir okuma aşığı. Kitap okuma aşkını yararlı bir işe dönüştürmüş. Okuduğu tüm kitaplardaki özdeyişlerin, deyimlerin ve atasözlerinin altını çizmiş, defterlerde toplamış. Mesleği gereği gittiği ilçelerde de halk ağzında dolaşan deyimleri, atasözlerini derlemiş. Bu derlemelerin ilk ve önemli verimi Damıtılmış Sözler’di (1997; 5. bs. 2009, Yapı Kredi yay.). 90’lı yılların başında tanıştığımızda Ertuğrul Bey yaşamını adadığı büyük eseri Örnekleriyle Büyük Deyimler Sözlüğü’nü “tamamlamış” yayıncı arıyordu. Çalışmanın önceki deyimler sözlüklerinden farkı tanıklı olmasıydı. Ertuğrul Bey, her deyimin tanımını yapmanın yanı sıra yayınlanmış bir edebi eserden o deyimin kullanıldığı bir cümle de alıntılıyarak kullanımını da örneklemiş oluyordu.

Saraçbaşı’nın söylediğine göre, sözlük yayıncıya teslim edilecek durumdaydı. Yapı Kredi Yayınları, yayınlamaya talip oldu ama sözlükten önce zaten hazır olan Damıtılmış Sözler yayınlandı. Çünkü Ertuğrul Bey, bir anlamda yaşam sebebi olarak gördüğü sözlüğüyle bir türlü vedalaşıp dizilmesi için yayınevine teslim etmiyordu. Hep eksikler, tanımlanacak yeni deyimler buluyordu. Sonunda bu vedalaşmayı, yayınevine teslim işini bilinmez bir tarihe ertelemek için olsa gerek her deyim için tek tanık yetmeyeceğine ve örnek cümlelerin en az iki tane olması gerektiğine karar verdi, yayınevini ve editörünü bu işi hızla yapacağına ikna etti. Böylelikle sözlüğün yayını bilinmez bir tarihe ertelenmiş oldu.

Yayıncısıyla anlaşmasından yaklaşık 15 yıl sonra, büyük boy 1328 sayfalık Örnekleriyle Büyük Deyimler Sözlüğü’nü (Eylül 2010, Yapı Kredi yay.) yayınlanmış görmek beni hem şaşırttı, hem sevindirdi. M. Ertuğrul Saraçbaşı'nın hazırladığı, Örnekleriyle Büyük Deyimler Sözlüğü 13.126 madde içeriyor. Bu maddeler için yazılan her açıklama, 2.667 edebiyat ve düşünce eserinden tarama yoluyla çıkarılmış 23.118 cümle ile örneklendiriliyor. Sanıyorum, türünde şimdiye kadar yapılmış en geniş ve örnekli ve tanıklı olması nedeniyle en güvenilir çalışma.

05.11.2010

Yorumlar