Geçtiğimiz yıllarda Türkiye’de hem üretilen kitap adedi hem
de kitap başlığı sürekli artış gösteriyordu. Bu yıl yaşanan küçük düşüşler
neyin habercisi?
Türkiye Yayıncılar Birliği’nin Kültür ve Turizm Bakanlığı
ISBN Ajansı ile Telif Hakları ve Sinema Genel Müdürlüğü’nden edindiği bilgilere
göre; 2012’de 42.337 çeşit kitap yayınlandı. Bu kitaplar için 293.257.824 adet bandrol satın
alındı. Milli Eğitim Bakanlığı da 2012 yılında ilk ve orta öğretim
öğrencilerine 187.000.000 adet ücretsiz ders kitabı dağıttı. 2012’de
toplam 480.257.824 adet kitap üretildi. TÜİK rakamlarına göre Türkiye’nin nüfusu 74.724.269.
Üretilen kitap adedini nüfusa böldüğümüzde 2012 yılında kişi başına 6.4 kitap düştüğünü
görüyoruz.
2012 yılında üretilen 42.337
başlık kitabın konularına göre dağılımı şöyle. Genel Konular 452 başlık,
Felsefe ve Psikoloji 1137 başlık, Din 2726 başlık, Toplum Bilimleri 14.342
başlık, Dil ve Dil Bilim 504 başlık, Doğa Bilimleri ve Matematik 461 başlık,
Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler 1954 başlık, Güzel Sanatlar 1270 başlık,
Edebiyat 15.034 başlık, Coğrafya ve Tarih 2664 başlık,konusu belirtilmemiş 1502
başlık.
2011'de Türkiye'de 43 bin 200 çeşit kitap yayımlanmış, 493
milyon 469 bin 590 adet kitap üretilmişti. Kişi başına düşen kitap sayısı
6.8’di. Geçen yıla göre yayınlanan kitap çeşitinde %2, üretilen kitap adedinde
%3 düşüş var.
2007’de 280.708.153
adet, 2008’de 298.651.407 adet, 2009’da 353,599,457 adet, 2010’da 408.339.289
adet kitap üretilmişti. 2007’de 32.150 çeşit, 2008’de 32.342 çeşit, 2009’da
31.414 çeşit, 2010’da 34.363 çeşit kitap yayımlanmıştı. Bu sürekli artışın
2012’de durduğunu görüyoruz. Hem üretilen kitap adedinde hem de başlık
sayısında küçük de olsa yaşanan düşüşün nedenleri üzerinde düşünmekte fayda
var. Akla gelen ilk sebep Dünya ve Türkiye ekonomisinde yaşanan durgunluk.
Türkiye’nin büyüme hızında düşüşler yaşandığı gibi birçok sektörde de
satışlarda düşüşler yaşandı. Bunun etkisinin de perakende sektörü yaşıyor kaçınılmaz
olarak. Kitapçılar özellikle nisan ayından itibaren yayıncılık sektöründe
durgunluğun başladığını, satışlarda ciddi düşüşler yaşandığını söylüyor. Bunda
kuşkusuz, kitabın bir lüks olarak algılanmasının ve en küçük ekonomik bozulmada
bile satın almaktan ilk vazgeçilen ürünlerden olmasının etkisi büyük. Öte
yandan, kitapçılar geçtiğimiz yıllardaki gibi piyasayı hareketlendirecek sayı
ve önemde çoksatan kitapların yayımlanmamasının da satışlardaki düşüşlerde
etkili olduğunu söylüyor. Çoksatan yazarların kitaplarının eskisi kadar ilgi
toplamadığını, büyük kampanyalarla sunulan bazı kitaplarda da beklenen
sonuçların alınmadığını söylüyorlar. Hemen her yıl % 10 – 15 büyüdükten sonra
2012’de küçük de olsa bir düşüş yaşanması belki önemsenmeyebilir ama bir şeylerin
işaretleri de sayılabilir.
Yayıncılık Dünyasında Türkiye
Genellikle ülkemizi özelde de yayıncılığımızı küçümsemeyi,
ne kadar geri olduğumuza hayıflanmayı severiz. Geçtiğimiz yıllarda ortaya
atılan ve en önemli bilim adamlarımızın bile sorgulamak gereği duymadan
sahiplendikleri “Türkiye’de on bin kişiye bir kitap düşüyor” bilgisinin bir
şehir efsanesi olduğu Milli Eğitim ve Kültür ve Turizm Bakanlıları verileri
açıkladıkça ortaya çıkmıştı. 2012’de Dünya çapında yapılan araştırmalarda Türk
yayıncılığının ne düzeyde olduğunu daha net anlama olanağımız oldu.
Unesco’nun verileri ve 2011 rakamları ile oluşturulan
listeye göre Türkiye kitap başlığına göre 14. sırada. İlk sırada tahmin
edilebileceği gibi ABD var. ABD 328,259 başlık üretmiş. İkinci 206,000 başlıkla
İngiltere, üçüncü 189,295 başlıkla Çin, dördüncü 123,336 başlıkla Rusya,
beşinci 93,124 başlıkla Almanya. Onları İspanya, Hindistan, Japonya, İran,
Fransa, Pakistan, Güney Kore, Tayvan ve Türkiye izliyor (bkz. en.wikipedia.org/wiki/Books_published_per_country_per_year).
Uluslararası Yayıncılar Birliği (IPA) da geçen yıl önemli
iki araştırma yayımladı. Bunlardan ilki Drawing
the Global Map of Publishing Markets 2012 adlı Dünya yayıncılık sektörünün
büyüklüğünü ölçmek amacıyla yapılmış olan araştırma. Bu araştırmaya göre
Türkiye 1 milyar 150 milyon euro ile dünyanın en büyük on beşinci yayıncılık
sektörü. Yayıncılık sektörünün Dünya çapındaki büyüklüğünün 105 milyar 614
milyon Euro olduğu hesap edilmiş. Tüketici fiyatları üzerinden yapılan
sıralamada 31 milyar Euro ile ABD birinci, Çin 10 milyar 602 milyon euro ile
ikinci, Almanya 9 milyar 734 milyon euro ile üçüncü, Japonya 7 milyar 129
milyon euro ile dördüncü, Fransa 4 milyar 587 milyon euro ile beşinci. İngiltere
altıncı, İtalya yedinci, İspanya sekizinci, Brezilya dokuzuncu, Hindistan
onuncu, Kanada on bir, Güney Kore on iki, Rusya on üç, Avustralya on dört ve
Türkiye on beşinci.
E-kitabın etkisi
Hemen her gün e-kitap satışlarının ne kadar arttığı, hatta
bazı ülkelerde normal kitap satışını geçtiğine dair haberler okuyoruz.
Türkiye’de kitap üretiminde düşüşün bir nedeni de e-kitap olabilir mi, sorusu
akla geliyor kuşkusuz.
Türkiye’de kitabevi raflarında bulunan basılı kitap çeşiti
130 bin e-kitap çeşiti ise 5500. 2011 yılında 1314 e-kitaba ISBN alınmışken,
2012’de bu rakam 2928’e ulaşmış. Yani üretimde hızlı ama yetersiz bir artış
var. E-kitap üreten yayınevleri satış rakamlarının son derece az olduğunu
söylüyorlar. Birkaç yüz bin satışa ulaşıp çoksatan basılı kitapların bile
e-kitap formatında satışlarının iki-üç yüz gibi rakamlara ancak ulaştığını
söylüyorlar. E-kitabın yayıncılık sektörü içindeki payının ise % 0,3 civarında
olduğu tahmin ediliyor.
Kuşkusuz Türkiye’de e-kitap okunma oranlarını etkileyecek en
önemli unsur Milli Eğitim Bakanlığı’nın FATİH projesi. Tüm öğrencilere birer
tablet bilgisayar dağıtıp ders kitaplarını ve yardımcı kitapları oradan okutmak
amacındaki projenin bu yıl biraz hız kestiğini görüyoruz. Hedeflenen rakamlara
henüz ulaşılamadı. 600 bin tablet bilgisayar dağıtmaktan söz ediyorlardı ama FATİH
Projesi kapsamında, geçen yıl 17 ildeki 52 okulda pilot uygulama yapıldığı ve
13 bin 500 tablet bilgisayar dağıtıldığı açıklandı. FATİH Projesi için
2013 yılında 1,4 milyar lira ödenek ayrılmış, sanırım bu yıl proje ciddi bir
biçimde hız kazanacak.
Uluslararası Yayıncılar Birliği (IPA)’nın yayınladığı ikinci
araştırma Dünya’da e-kitap pazarının durumu hakkında. The Global
eBook Market: Current Conditions & Future Projections başlıklı bu araştırmada 15
ülkede e-kitap pazarı incelenmiş. Tahmin edilebileceği gibi e-kitap pazarının
da lideri ABD. ABD’de satışta 950 bin çeşit e-kitap var. E-kitabın yayıncılık
sektörü içindeki payı ise % 6,2. İngiltere’de satışta 1 milyon çeşit e-kitap
var ve pazar payı % 6. Dünya’nın en büyük üçüncü yayıncılık sektörü Almanya’da
ise rakamlar dikkati çekici şekilde düşük. 25 bin çeşit e-kitap satışta ve
e-kitabın yayıncılık içindeki payı % 1. Diğer Avrupa ülkelerinde de benzer
sonuçlar alınmış, Fransa’da 75 bin çeşit e-kitap satışta ve pazar payı % 1,8,
İspanya’da 10 bin çeşit e-kitap satışta ve pazar payı % 0.5, Danimarka’da 7 bin
çeşit e-kitap satışta, pazar payı %1-2, Hollanda’da 5 bin çeşit e-kitap
satışta, pazar payı % 1,2, Rusya’da 60 bin çeşit e-kitap satışta pazar payı
%1’den küçük.
E-kitap
satışlarının düşük kalmasının nedenleri arasında henüz yeterince tablet bilgisayar
ve e-okuyucu satılmaması ilk etken olarak gösteriliyor. Hemen her okuyucunun
farklı formatta olması yani bir standart oluşmaması, korsan yayının önlenememesi,
telif hakları oranları, satıcılara yapılacak indirimler gibi konuların
netleşmemesi de nedenler arasında gösteriliyor. KDV oranlarının yüksekliği de
bir başka caydırıcı unsur. Birçok ülkede bir kültür ürürnü olduğu için basılı
kitaba normalden çok daha düşük KDV uygulanırken nedense e-kitap kültür ürünü
sayılmıyor ve normal KDV uygulanıyor. Türkiye’de de basılı kitapta KDV %8,
e-kitap’ta %18.
17.01.13
Yorumlar