Alejandro Zambra, Şili’li bir yazar. 1975 doğumlu. Türkçede
de yayımlanan ilk romanı Bonsai
(2006) ile çeşitli ödüller kazanmış. Roman sinemaya uyarlanmış. Zambra, Dünyaca
ünlü Granta dergisinin 2010 yılında yaptığı ankette İspanyolca yazan en iyi
yirmi iki romancı arasına girmiş. Eve
Dönmenin Yolları (Nisan 2013, çev. Çiğdem Öztürk, Notos Kitap) Alejandro
Zambra’nın üçüncü romanıymış.
Kitabın arka kapağında roman şöyle tanıtılıyor; “Eve Dönmenin Yolları’ndaki yazar adayı
anlatıcı tek başına yaşıyor, bolca sigara içiyor, kadınlarla birlikte oluyor,
romanını yazmaya çalışıyor. Bu sırada da geçmişin izini sürüyor.” Yazma süreci,
bu süreçte yaşananlar, yazarın sıkıntıları, tutukluğu, eserini nasıl kurduğu
romanlarda sıkça konu edilen bir süreç. Bu içeriğiyle artık bir kitabın okuru
kendine çağırması pek mümkün görünmüyor. Tanıtımın devam cümlesi olmasa almadan
geçebilirsiniz. “Anlatıcıyla birlikte okur da Pinochet diktatörlüğünde yaşanan
zor zamanlara, büyük 1985 depreminin acı kayıplarına, çocukluk aşklarına, hayal
kırıklıklarına dönüyor” deniyor o cümlede.
Salvador Allende, 1970 başkanlık seçimlerinde
Şili 'nin başkanı olmuştu. Böylelikle, yanılmıyorsam Dünya’nın seçimle
göreve gelmiş ilk sosyalist hükümet de Şili’de kurulmuştu. Allende ancak üç yıl
iktidarda kalabildi ve 11 Eylül 1973’de General Pinochet ABD’nin desteği ile
yaptığı darbe ile yönetime el koydu. Pinochet, 1990’a kadar, 17 yıl iktidarda
kaldı.
Roman 3 Mart 1985’de yaşanan depremi hatırlayarak başlıyor.
Yazar-anlatıcı, deprem sırasında dokuz yaşındadır. On iki yaşındaki Claudia ile
tanışır ve Claudia ona mahallede yalnız yaşayan tek kişi olan Raul’ü izleme
görevi verir. Yazar-anlatıcı, Claudia’dan çok etkilenmekle kalmaz, ona âşık da
olur. İlk hayal kırıklığını da kızın yanında bir delikanlı gördüğünde yaşar.
Aşkı karşılıksız kalmıştır. Claudia’yla buluşmalarına gitmez. Zaten bir süre
sonra Raul mahalleden taşınır ve Claudia da ortadan kaybolur.
İkinci bölümde tüm okuduklarımızın kurmaca olduğunu anlarız.
Pinochet diktatörlüğü döneminde yaşanan çocukluğunu anlatmaktadır yazar ve
Claudia’nın ortadan kayboluşu ile tıkanmıştır. Roman ilerlememektedir. Kendi
yaşam öyküsünden, anne babası ile ilişkisinden, ayrı yaşadığı karısı ile
barışma çabalarından, okuduklarından, Darbe ile ilgili izlediği bir belgeselden
romanı ile ilgili malzeme toplamaya çalışır.
Üçüncü bölümde yazarın yaşadıklarının, okuduklarının,
düşüncelerinin romana nasıl yansıdığını görürüz, İlk bölümde Claudia’nın
kayboluşu ile noktalanan roman yıllar sonra karşılaşmaları ile yazılmaya devam
eder. Anlatıcı ile Claudia kısa süreliğine de olsa sevgili olurlar. Claudia’nin
yaşamındaki gizler, Raul’ün kimliği, niye yalnız yaşadığı gibi sırlar
aydınlanır.
Claudia komünist bir ailenin çocuğudur. Babası darbeden
sonra da faaliyetini sürdüren bir partinin üyesidir ve ailenin başına bir şey
gelmesin diye onlardan ayrı yaşamaktadır. Anlatıcı ise politikaya ilgisiz,“gelenekleri
olmayan, kökleri olmayan” orta sınıf bir ailedendir. Annesi ve babası
diktatörlük sanki hiç olmamış gibi yaşamış, çevrelerindeki insanların
yaşadıklarına, acılara duyarsız kalmışlardır.
Alejandro Zambra az
ve öz sözle çok şey anlatmasını bilen bir yazar. Eve Dönmenin Yolları 140 sayfalık kısa bir roman. Zambra büyük
olaylara, büyük kahramanlıklara yüz vermiyor. Herhangi birinin yaşayacağı ve
anlatacağı şekilde olayları öyküleştiriyor. Abartmayan, sakin bir anlatımı var.
Kısa cümlelerle, kısa paragraflarla bir diktatörlük döneminde çocuk olmanın
nasıl bir şey olduğunu, çocuk bakışının neleri kavrayıp, nelerin ayırdına ancak
yıllar sonra varılabildiğini ustalıkla anlatıyor.
18.07.2013
Yorumlar