Haruki Murakami, “Sputnik Sevgilim”de bir aşk üçgenini
anlatıyor. Bu bir karşılıksız aşklar üçgeni. Üçgeni oluşturanlar da romanının
anlatıcı kahramanı Tokyo^da yaşayan bir ilkokul öğretmeni olan 25 yaşındaki
genç erkek K., onun karşılıksız bir şekilde sevdiği üniversiteyi bırakıp
romancı olmaya çalışan 22 yaşındaki genç kız Sumire ve Sumire’nin ilk görüşte
âşık olduğu kendisinden 17 yaş büyük evli bir iş kadını olan Myu.
Sputnik, Sovyetler Birliği’nin uzaya yolladığı dünyanın
yapay uydularının ortak adı. 4 Ekim 1957’de Sputnik 1 uzaya yollanmış, ertesi
ay da içinde Laika adlı bir köpeğin yer aldığı Sputnik 2 fırlatılmış. Laika
böylece uzaya yollanan ilk canlı olmuş. Sputnik 2 geri dönemediğine göre de
Laika uzay çalışmalarının ilk kurbanı aynı zamanda.
Sputnik Rusça’da “yoldaş”, “yol arkadaşı” anlamına
geliyormuş. “Sputnik Sevgilim” deyimi de kuzininin düğününde Sumire ve Myu ilk
kez karşılaştıklarında yaptıkları sohbetten kaynaklanıyor. Sumire en çok
sevdiği yazar olan Jack Kerouac’tan söz ederken “Beatnik”lerden de bahsediyor.
Beatniklerden haberi olmayan Myu da beatnik’i sputnik olarak anlıyor. Sumire de
Myu’yu “Sputnik Sevgilim” diye anıyor.
Tabii ki Haruki Murakami sputnik’i de, beatnik’i de, Kerouac’ı
da boşuna ya da hoşluk olsun diye anmıyor hepsinin romanda, romanın mesajının
oluşmasında birer anlamı var. Sumire’nin yanında hep Kerouac’ın “Yolda” ve
“Yalnız Gezgin” romanlarını taşıması da boşuna değil. Kerouac’ın Yalnız
Gezgin’i ile Sputnik’in yalnız yolcusu Laika arasında bağ bile kurabiliriz, istersek.
Sumire pek de güzel denemeyecek bir genç kız. “Yanakları içe
çökük, ağzı fazla büyüktü. Burnu küçük ve yukarı kalkıktı” diye anlatıyor K.
Kısa boylu, “savaş dönemi çocukları kadar zayıf”, gözleri kocaman... Kendini
bir Kerouac’ın romanlarındaki kahramanlara benzetmek için kara plastik
gözlükler takıyor, siyah saçları dağınık, ikinci el dükkanlardan alınmışa
benzeyen, üzerine bol gelen ve hemen hiç değiştirmediği giysiler giyiyor. Bağırıyor gibi konuşan, biraz dik başlı,
alaycı, dünyada olup bitenlerle ilgilenmeyen bir genç kız. İnsanlarla pek
dostluk da kurmuyor, konuşmuyor, nadiren hoşlandığı birisine rastlarsa çenesi
düşüyor, durmaksızın konuşuyor.
Sumire gittiği özel üniversitenin edebiyat – sanat
bölümündeki öğrenimini umduğunu bulamayınca yarıda bırakmış, kendisini tamamen
roman yazmaya adamış. Günlerini yazarak ve K. ile görüşerek geçiriyor.
K. Sumire’de insanları çeken özel bir yan bulmuş ve ilk
görüşte âşık olmuş. Ama bir türlü aşkını ifade edememiş. Sumire’nin cinsellikle
ilgili olumsuz sözleri, aşk konusuna ilgisizliği de onu iyice içine kapamış.
Başka kadınlarla ilişkiler kurarken Sumire ile yakın dost olmaya devam etmiş.
Sumire’nin tek arkadaşı ve sırdaşı.
Myu, Sumire’nin tam tersi denilebilecek bir görünümde ve çok
farklı yaşam tarzına sahip. Japonya’da büyümüş bir Koreli. Korece bilmiyor ama
Fransızca ve İngilizceyi çok akıcı konuşuyor. Fransa’da müzik akademisinde
eğitim görmüş. Çok iyi bir piyanist olacakken iş kadını olmuş. Güzel, alımlı
bir kadın. Çok şık giyiniyor, minik, pahalı mücevherler takıyor ve bir Jaguar
kullanıyor.
Myu’ya ilk görüşte âşık olmasının Sumire’nin yaşamında
olumlu ya da olumsuz önemli etkileri oluyor. Myu, genç kıza âşık olmasa da
arkadaşlığından hoşlanıyor ve ona kendisi ile çalışmasını teklif ediyor. Myu
Fransa ve İtalya’dan şarap ithal etmektedir. Sumire de Myu’nun özel asistanı
olacak, bürosunda onun yazışmalarını takip edecek, diğer işlerinde yardımcı
olacaktır. Bu düzenli iş onun yaşam biçimini değiştirmesini gerektirir. Artık
çoğunlukla evde oturup gündüzleri uyuyup geceleri yazması mümkün değildir. Bir
işyerinde çalışacağı için giysilerine de dikkat etmelidir.
Sumire âşık olduğu kadının yanında olabildiğince çok zaman
geçirebilmek için her şeye razı oluyor. Fosur fosur içtiği sigarayı bırakıyor,
evini değiştirip daha konforlu ve işine yakın bir yere geçiyor ve Myu gibi şık
giyiniyor. Tüm bu değişimle birlikte artık yazamaz oluyor. Bir tür “writers
block” yaşıyor.
Sumire ve Myu Avrupa’ya uzun bir iş gezisine çıkıyorlar.
Neler yaşadıklarını Sumire’nin K.’ya yazdığı mektuplardan öğreniyoruz.
Fransa’ya, İtalya’ya gidiyorlar. Daha sonra seyahatlerini uzatıp bir süre bir
Yunan adasında tatil yapmaya karar veriyorlar. İki kadın birlikte, hoş zamanlar
geçiriyor. Her şey aşk için uygun. Zaten öyleymiş gibi yaşıyorlar, tek eksik
cinsellik. Sumire Myu’yu arzuluyor ama karşılık bulamıyor. Karşılık bulmadığı
için de Sumire cesaret edip bir türlü Myu’ya açılamıyor. Myu da tüm güçlü
işaretlere rağmen Sumire’nin aşkını görmezden geliyor. Çok yakın dost oluyorlar
ama iki âşık olamıyorlar. Çünkü Myu’nun yaşamını derinden etkilemiş, saçlarını
bir gecede tamamen beyazlatmış, aşktan, cinsellikten tamamen uzaklaşmasına
neden olmuş bir sırrı var.
Öğrenim yılının başlamasına bir hafta kala Myu K’yı arıyor
ve Sumire’nin kaybolduğunu bildiriyor ve Yunan adasına gelip kendisine destek
olmasını rica ediyor. K zorlu bir yolculuktan sonra adaya gidiyor. Myu ile
konuşmalarından ve daha sonra Sumire’nin bilgisayarında bulduğu iki dosyadan
hem ne olup bittiğini hem de Myu’nun sırrını öğreniyor.
Murakami’nin minimalist, sakin ve dingin anlatımıyla
gelişiyor roman. Diğer romanlarından bildiğimiz temaları işliyor, benzer
sorunlara değiniyor. Kişinin toplum içindeki yalnızlığı, en yakınına, sevdiğine
bile kendini ifade edememesi, topluma yabancılaşması, daha çok yalnızlaşması ve
bunu yaşam biçimi olarak kabullenmesi... Bütün bunlar olduktan sonra yine diğer
romanlarındaki gibi düş ve gerçek arasındaki sınırın belirsizleştiği bir
noktaya doğru kayıyoruz. Alice gibi aynanın ötesine geçiveriyorlar, bir süre
için ya da tamamen. Myu’nun yaşadıklarında, Sumire’nin duman gibi kaybolmasında
“paralel evren”in varlığı” gündeme geliyor. Murakami’nin “Sputnik Sevgilim”deki
(Temmuz 2016, çev. Ali Volkan Erdemir, Doğan Kit.) Kerouac göndermeleri de, Sputnik
de bağlamına oturuyor. Modern dünyada yalnızlığa mahkûm insanın Sputnik’te
dönüşsüz yolculuğa çıkan Laika’ya benzediğini düşünmeden edemiyoruz.
18.08.2016
Yorumlar